Trục xương sống phía Đông

Nằm trong hành lang giao thông vận tải phía Đông, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam có điểm đầu tại nút giao Pháp Vân (Hà Nội) và điểm cuối tại nút giao Chà Và, Vĩnh Long (điểm đầu của Dự án Cầu Cần Thơ), với tổng chiều dài là 1.811 km, ngắn hơn 77 km so với Quốc lộ 1A.

Trong Báo cáo cuối kỳ Quy hoạch chi tiết đường ô tô cao tốc Bắc - Nam vừa được Cục Đường bộ Việt Nam trình Bộ Giao thông - Vận tải (GT-VT), đơn vị tư vấn - Tổng công ty Tư vấn thiết kế GT-VT (TEDI) khuyến nghị nên chia tuyến đường thành 16 đoạn (tương đương với 16 dự án thành phần) và phân kỳ đầu tư thành 3 giai đoạn. Trong đó, giai đoạn 1 (từ nay đến năm 2010) sẽ đầu tư 4 đoạn tuyến dài 222 km với tổng mức đầu tư 53.135 tỷ đồng; giai đoạn 2 (từ năm 2011 đến 2020) sẽ đầu tư 8 đoạn tuyến dài 1.082 km với tổng vốn đầu tư khoảng 185.000 tỷ đồng; giai đoạn 3 (sau năm 2020) sẽ đầu tư 2 đoạn tuyến dài 507 km và mở rộng thêm đoạn đường Pháp Vân - Cầu Giẽ từ 4 làn xe lên 6 làn xe với tổng mức đầu tư khoảng 74.600 tỷ đồng.

Được biết, ngoài 30 km đường bộ cao tốc đầu tuyến đã được xây dựng xong (Pháp Vân - Cầu Giẽ), 2 đoạn tuyến: Cầu Giẽ - Ninh Bình dài 50 km, Bến Lức - Trung Lương dài 37 km đang trong giai đoạn xây dựng, 13 đoạn tuyến còn lại đang tìm kiếm nguồn vốn đầu tư và nhà đầu tư. Tính tổng cộng, kinh phí để xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam sẽ vào khoảng 312.862 tỷ đồng.

Do tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam phải sau năm 2036 mới có thể đưa vào khai thác nên tuyến đường bộ cao tốc này gần như sẽ không có đối thủ cạnh tranh đáng kể trong việc chuyên chở hàng hóa và hành khách trong các cự ly ngắn và trung bình. Chính vì vậy, mặc dù có suất đầu tư lên tới 173 tỷ đồng/km, thời gian hoàn vốn kéo dài, các dự án xây dựng đường cao tốc trên tuyến Bắc - Nam vẫn thu hút sự quan tâm, đặc biệt của các nhà đầu tư.

Rộng cửa cho nhà đầu tư

Ông Mai Anh Tuấn, Phó cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam nhận định về Báo cáo cuối kỳ về Quy hoạch chi tiết đường ô tô Bắc - Nam như sau: “Báo cáo không chỉ cung cấp những hình dung cơ bản nhất về trục đường bộ cao tốc được coi là “xương sống” của nền kinh tế, mà còn chỉ ra được trình tự ưu tiên đầu tư, cơ chế, chính sách và các phương án thực hiện để giúp các nhà đầu tư có thêm thông tin về một trong những cơ hội đầu tư tốt nhất trong lĩnh vực hạ tầng giao thông”.

Cần phải nói thêm rằng, tất cả các đoạn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam kể trên đều nằm trong Danh mục Dự án kêu gọi vốn đầu tư theo hình thức BOT của ngành GT-VT và Danh mục quốc gia kêu gọi đầu tư nước ngoài giai đoạn 2006 - 2010. Điều này có nghĩa là, Bộ GT - VT (cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền) đã “mở rộng cửa” cho tất cả các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư dưới các hình thức: BOT, BT, BOO, PPP... vào tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam.

“Ngoại trừ một số ít đoạn tuyến do tính chất cấp bách, Nhà nước sẽ phải bỏ vốn ngân sách để đầu tư (đoạn Đà Nẵng - Quảng Ngãi), Bộ GT-VT sẽ kiến nghị đẩy mạnh công tác xã hội hóa đầu tư vào Dự án Đường ô tô cao tốc Bắc - Nam với phương châm hạn chế tối đa sự tham gia trực tiếp về vốn của Nhà nước”, ông Ngô Thịnh Đức, Thứ trưởng Bộ GT-VT khẳng định.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong số 12 đoạn tuyến mà TEDI) khuyến nghị đầu tư từ nay đến năm 2020, thực chất chỉ có khoảng 8 đoạn tuyến với lưu lượng phương tiện vào năm 2020 khoảng 40.000 phương tiện quy đổi/ngày đêm, là có tính khả thi tài chính tương đối. Nói “tương đối” là bởi, ngoài nguồn thu phí, các nhà đầu tư vẫn cần sự hỗ trợ lớn của Nhà nước về lãi suất, đất đai để có thể hoàn vốn dự án. Trong số này, 2 đoạn tuyến đang trong giai đoạn xây dựng; 3 đoạn tuyến là Long Thành - Dầu Giây, Trung Lương - Cần Thơ, Đà Nẵng - Quảng Ngãi đã xác định được nguồn vốn, dự định khởi công chậm nhất là vào giữa năm 2009. Ngay cả 4 đoạn tuyến còn lại là Ninh Bình - Thanh Hóa; Thanh Hóa - Vinh; Dầu Giây - Phan Thiết; Phan Thiết - Nha Trang đều đã nhận được đề xuất xin đầu tư của Tổng công ty Xi măng Việt Nam; Bitexco; Tổng công ty Sông Đà...

Tuy nhiên, theo ông Ngô Thịnh Đức, cơ hội cho các nhà đầu tư tham gia đầu tư tại tuyến cao tốc Bắc - Nam trong giai đoạn ngắn hạn vẫn còn rất lớn. Với tổng mức đầu tư lên tới hàng chục ngàn tỷ đồng cho mỗi đoạn tuyến, thời gian huy động vốn kéo dài từ 20 đến 40 năm, không một nhà đầu tư nào có thể “độc lập tác chiến”. Tất cả các doanh nghiệp hiện được giao lập đề xuất dự án chỉ đóng vai trò đầu mối để kêu gọi vốn đầu tư dưới hình thức thành lập công ty cổ phần BOT.