Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời đã nói: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, mà loài người mới sáng tạo ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa…”.
Để làm rõ khái niệm và tính chất của nền văn hóa mới, Đảng ta và Bác Hồ đã nêu ra nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng là: Xây dựng một nền văn hóa mới, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Về tính chất phải đảm bảo: tính dân tộc, tính khoa học và tính đại chúng.
Trong cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, Đảng ta nhấn mạnh chức năng của văn hóa mới quy tụ vào ba điểm chủ yếu là:
- Bồi dưỡng tư tưởng đúng đắn và tình cảm cao đẹp;
- Nâng cao dân trí;
- Bồi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp, những phong cách lành mạnh luôn hướng con người vươn tới “cái chân, cái thiện, cái mỹ” để không ngừng hoàn thiện bản thân mình(trích tài liệu: đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh-NXB Chính trị quốc gia do Ban tư tưởng văn hóa trung ương phát hành).
Từ 3 nội dung trên, Bác Hồ đã chỉ rõ: Phải làm thế nào để cho văn hóa vào sâu trong tâm lý quốc dân, nghĩa là văn hóa phải sửa đổi được những tham nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ,…Văn hóa mới phải gắn liền với xây dựng đạo đức mới trên cơ sở những nguyên tắc cơ bản mà chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu ra:
+ Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức: Bác dạy “Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”. Những tấm gương đạo đức của những người tiêu biểu, những người tốt, việc tốt có ý nghĩa thúc đẩy cho quá trình đó”.
+ Xây đi đôi với chống: Trong đời sống hàng ngày, những hiện tượng tốt-xấu, đúng-sai, cái đạo đức-cái vô đạo đức vẫn luôn đan xen, đối chọi nhau, thông qua hành vi của những con người khác nhau. Vì vậy việc xây dựng nếp sống văn hóa mới, đạo đức mới đặc biệt là nếp sống văn hóa giao thông phải được tiến hành và phối hợp chặt chẽ từ bản thân với gia đình, nhà trường và ngoài xã hội; nhất là những tập thể mà nơi con người, công nhân viên chức lao động dành phần lớn thời gian cuộc đời gắn bó.
+ Phải thường xuyên tu dưỡng văn hóa, đạo đức suốt đời: Đây là một công việc phải làm suốt đời. Là người thì ai cũng có chỗ hay, chỗ dở, chỗ xấu, chỗ tốt. Vấn đề là ở chỗ thấy rõ cái hay, cái tốt, cái thiện để phát huy, thấy rõ cái dở, cái xấu, cái ác để khắc phục. Vì vậy, mỗi người phải tự tu dưỡng, gia đình và tập thể giúp đỡ tu dưỡng.
Từ những nội dung về văn hóa mới, con người mới, chúng ta thu hoạch được trong cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Chúng ta có thể hiểu Văn hóa là một tập hợp đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức, cách sống, cách ứng xử, lối suy nghĩ và hành động của con người với con người, với thiên nhiên và xã hội. Qua đó, chúng ta thấy rằng:
Văn hóa giao thông là một bộ phận của văn hóa ứng xử của con người khi tham gia giao thông. Đó là sự tôn trọng, là sự hiểu biết đầy đủ và nghiêm chỉnh chấp hành các Luật về Giao thông như Luật giao thông đường bộ, Đường thủy nội địa, Đường sắt, Hàng hải và Hàng không dân dụng.
Xây dựng nếp sống văn hóa giao thông khi tham gia giao thông nhằm tạo nên trạng thái nếp sống cư xử có văn hóa, đúng luật, an toàn và có ý thức lịch sự, tự giác tuân thủ pháp luật về an toàn giao thông như một chuẩn mực đạo đức truyền thống, khơi dậy nét đẹp thuần phong mỹ tục khi tham gia giao thông; Giúp cho chúng ta ý thức và trách nhiệm đúng khi tham gia giao thông, không chỉ vì lợi ích của bản thân mình mà còn phải đảm bảo an toàn cho những người khác.
Xây dựng nếp sống văn hóa giao thông là nâng cao ý thức và thái độ của mọi người khi tham gia giao thông. Biết từ tốn, bình tĩnh ưu tiên nhường nhịn cho người già, trẻ em. Biết xin lỗi, cảm ơn khi có va quệt, biết đội mũ bảo hiểm cho mình và cho trẻ em khi tham gia giao thông…Văn hóa giao thông nâng lên thì những hành vi sai trái, quậy phá, không đội mũ bảo hiểm, uống rượu bia khi tham gia giao thông…sẽ trở thành lố bịch, bị cộng đồng lên án, khi đó văn hóa giao thông của cả cộng đồng sẽ được nâng lên, tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông sẽ từng bước được đẩy lùi.
Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cuộc sống mới luôn đòi hỏi phải xây dựng nền văn hóa đạo đức mới Việt Nam ngang tầm với yêu cầu của cuộc cách mạng mới và hội nhập quốc tế. Mỗi người chúng ta phải nghiêm túc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng nếp sống văn hóa giao thông, góp phần đưa đất nước phát triển bền vững.
Đỗ Trọng Hiếu (tổng hợp và bổ sung từ Tài liệu tuyên truyền nếp sống VHGT)